Τροφοδοτήσεις-Μεταφορές

*Δρ. Ελευθέριος Αλυσσανδράκης

ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΕΙΣ

1. ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΣΙΟΥ

• Υδατάνθρακες
• Πρωτεΐνες
• Λιπίδια
• Λιπαρά οξέα
• Στερόλες
• Βιταμίνες
• Ανόργανα άλατα
• Νερό

Πρωτεΐνες και αμινοξέα

• Εργάτριες: από τη γύρη, έως 14 ημερών
• Γόνος: από β.π. έως 3 ημερών, από γύρη μετά
• Βασίλισσα: από β.π.
• Ανάγκες μελισσιού: 20 κιλά ανά έτος για γόνο: 100 mg / προν., 1 Kg / εβδ. (1500Χ7), 200 χιλ. / έτος
• Πολλή γύρη 5-6 μέρες για αδένες
• Ποιότητα γύρης: Ποσότητα πρωτεΐνης- Σύσταση αμινοξέων

Υδατάνθρακες

• Νέκταρ, μελίτωμα
• Πηγή ενέργειας
• 25-40% (5-75%)
• Σακχαρόζη, γλυκόζη, φρουκτόζη, μαλτόζη
• Ανάγκες: 130-220 Κg νέκταρ (32-55 Κg μέλι)

Βιταμίνες

• Από γύρη, αλλά και μέλι
• Σημαντικές για εξέλιξη γόνου
• Ανάγκη οι παραμάνες για παραγωγή β.π.

2. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΜΕΛΙ

Πότε; Χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη

Πως; Κηρήθρες με απολεπισμένο μέλι, αραιωμένο με νερό (1:3) σε τροφοδότες, κρυσταλλωμένο μέλι

Πλεονεκτήματα: φυσική τροφή μελισσών

Μειονεκτήματα: αντιοικονομικό, τάση για λεηλασία, κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών

Προφυλάξεις: όχι με υψηλή θερμοκρασία και τροφοδότηση απόγευμα για λεηλασία, θέρμανση στους 70 ^οC για 5’ για περιορισμό ασθενειών

Όσο γίνεται να τροφοδοτούμε δικό μας μέλι, απαλλαγμένο από ασθένειες

3. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΣΙΡΟΠΙ

Πότε;

• Όταν υπάρχει κίνδυνος λιμοκτονίας
• Για αύξηση της επιτυχίας κάποιας επέμβασης (συνένωση, βασιλοτροφία, εισαγωγή βασίλισσας κλπ)
• Για διέγερση μελισσιού

Πλεονεκτήματα: Όχι ασθένειες, Εύκολη, γρήγορη, αποτελεσματική λύση

Μειονεκτήματα: Εκδήλωση λεηλασίας

Προφυλάξεις:

• Τροφοδότηση το σούρουπο
• Προσοχή σε τροφοδότες που στάζουν
• Όχι μεγάλες ποσότητες σε μικρά μελίσσια
• Χλιαρό σιρόπι, όχι ζεστό
• Όχι σιρόπι αργά το φθινόπωρο
• Όχι καφέ ζάχαρη ή μελάσα

4. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΗ ΖΑΧΑΡΗ

Πότε; Για παρατεταμένη διέγερση ωοτοκίας της βασίλισσας

Πως; Ζάχαρη στους κηρηθροφορείς, σε πιάτο εντός της κυψέλης ή μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού καλύμματος

Πλεονεκτήματα: γρήγορη, όχι λεηλασία

Μειονεκτήματα: απαιτείται περίπου το 20% της ενέργειας για διάλυση της ζάχαρης, μέρος της ζάχαρης πετιέται

Προφυλάξεις: οι μέλισσες χρειάζονται άφθονο νερό, όταν υπάρχει νεκταροέκκριση την αγνοούν

5. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΖΑΧΑΡΟΖΥΜΑΡΟ

Πότε; Φθινόπωρο (αποθέματα), Χειμώνα (ανάπτυξη), Άνοιξη-Καλοκαίρι (σε κενά ανθοφορίας)

Πως; Πάνω σε κηρήθρες

Προετοιμασία: ζάχαρη:μέλι (2,5:1), ζύμωση και προσθήκη ζάχαρης όσο σηκώνει

Πλεονεκτήματα: όχι λεηλασία, δε χαλάει, δεν αποθηκεύεται, χρήσιμο για διατήρηση γόνου και πληθυσμού, αύξηση πιθανότητας επιτυχίας χειρισμών, θρεπτικό

Μειονεκτήματα: κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών, κόστος

Προφυλάξεις: όχι νωρίς την Άνοιξη πριν περάσουν τα κρύα γιατί προκαλεί διέγερση για γόνο, όχι άχνη εμπορίου (περιέχει άμυλο), όχι γλυκόζη (περιέχει δεξτρίνες), όχι προσθήκη νερού (κρυσταλλώνει)

6. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΓΥΡΗ

Πότε; Σε περίοδο εκτροφής γόνου που δεν υπάρχει γύρη εντός της κυψέλης ή στα φυτά

Πως; Γύρη σε κηρήθρες, ξηρή γύρη σε εξωτερικούς τροφοδότες, αλεσμένη, με ή χωρίς σογιάλευρο, στο σιρόπι (10-20 g σε 1 Kg σιρόπι)

Μειονεκτήματα: πολύ αντιοικονομικό, κίνδυνος μετάδοσης ασκοσφαίρωσης από γύρη εμπορίου

Προφυλάξεις: γύρη χωρίς ασθένειες

7. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΓΥΡΕΟΠΙΤΑ

Παρασκευή υποκατάστατου γύρης: 6 Κg γύρης + 1,3 L χλιαρό νερό (40 ^οC), ανακάτεμα για 15-30’, προσθήκη 6 Κg ζάχαρης

Δεν ξεραίνεται ούτε μουχλιάζει

300-500 g σε κάθε μελίσσι, πάνω από τον γόνο

Προσοχή να είναι φρέσκια η γύρη και να μην έχει ασθένειες

8. ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΟ ΓΥΡΗΣ

Συστατικά: σογιάλευρο, γύρη, ζάχαρη, νερό και αποβουτυρωμένο γάλα, μαγιά μπύρας, κυτταρίνη, μέλι κ.ά.

Άριστη ποσότητα πρωτεΐνης: 23% (< περιορισμένη εκτροφή, >τοξικότητα)

Γύρη: 8-10%, ερέθισμα εκτροφής γόνου

Ζάχαρη: διεγείρει για γρήγορη κατανάλωση

Σογιάλευρο

Συμπληρώνει την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη

Ποσότητα σογιάλευρου: (23ΧΒ)/Τ, όπου Β το βάρος του τελικού προϊόντος, Τ η % πρωτεΐνη του σογιάλευρου

Παράδειγμα

Πρώτα το σογιάλευρο (Χ)

Χ=(23ΧΒ)/Τ, όπου:

Β = συνολική ποσότητα υποκατάστατου

Τ =  % περιεκτικότητα σογιάλευρου σε πρωτεΐνη

Έστω ότι θέλουμε 20 Kg και το σογιάλευρο είναι 40% σε πρωτεΐνη

Χ=(23Χ20 Kg)/40 = 11,5 Kg

Γύρη (8-10%)= 1,6-2,0 Kg

Ζάχαρη = 6,5-6,9 kg

Χλιαρό νερό

Αρχικά διαλύουμε τη γύρη, προσθέτουμε τη ζάχαρη με συνεχές ανακάτεμα, τέλος το σογιάλευρο, απομακρύνουμε από τη φωτιά όταν διαλυθεί, αφού κρυώσει, σε σακουλάκια 150-250 γρ.

Πλεονεκτήματα: εξασφάλιση πρωτεΐνης, διέγερση εκτροφής γόνου, χαμηλότερο κόστος

Μειονεκτήματα: λιγότερο αποτελεσματική από τη γύρη, συχνή χρήση κίνδυνος εμφάνισης νοζεμίασης και ασκοσφαίρωσης

Προφυλάξεις: όχι για περισσότερο από 2 εβδομάδες, όχι σε περίοδο που σταματά φυσιολογικά η ωοτοκία και δεν υπάρχουν μελιτοφορίες

9. ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ

Πότε;

• Για αύξηση πληθυσμού πριν κύρια ανθοφορία (εφαρμόζεται 40 μέρες πριν)
• Για ανανέωση πληθυσμού πριν το χειμώνα (εφαρμόζεται μετά τον τελευταίο τρύγο)
• Για επιτυχείς επεμβάσεις (ταυτόχρονα με την επέμβαση)
• Όταν για κάποιο λόγο σταματήσει η ωοτοκία

Πως; 1/4 του λίτρου σιρόπι (1:1 ) για 10 μέρες, Πλαστική σακούλα στους κηρηθροφορείς

Προϋποθέσεις:

• Παρουσία γύρης ή υποκατάστατου
• Παρουσία καλοχτισμένων κηρήθρων, με άδεια κελιά κοντά στη γονοφωλιά
• Νεαρή και καλή βασίλισσα
• Δυνατά μελίσσια, όχι σε μικρά

Πλεονεκτήματα: Αύξηση γόνου και πληθυσμού

Μειονεκτήματα: Κοπιαστική εργασία

Προφυλάξεις: Όχι με ακατάλληλο καιρό (χάνονται οι μέλισσες), Όχι με κρύο (δε θερμαίνεται ο γόνος)

10. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ

Επηρεάζει άμεσα ωοτοκία και εκτροφή γόνου

Χρησιμοποιείται για:

• Επιβίωση, καθώς όλοι οι οργανισμοί χρειάζονται νερό
• Ρύθμιση θερμοκρασίας κυψέλης
• Διατηρεί Σ.Υ. στα κελιά του γόνου
• Διαλύουν ζάχαρη ή κρυσταλλωμένο μέλι
• Αραιώνουν τροφές για γόνο

Συλλογή νερού

Εξειδικευμένη ομάδα μελισσών

70% συλλογής σε οικιακές μέλισσες (αποθήκες νερού)

Πετούν σε χαμηλότερες Τ για συλλογή (<10 ^oC)

Συλλέγεται νερό Τ = 18-32 ^oC, όχι > 36 ^oC

Τροφοδότες να λιάζονται άνοιξη, σκίαση καλοκαίρι

Ανάγκες: 0,5 L / ημέρα, 2 L σε ζέστη (ως και 5L)

56 ταξίδια ανά ημέρα, έως και 100

3-10 λεπτά ανά ταξίδι, νερό για 20 προνύμφες

Τροφοδότες: Εσωτερικοί τροφοδότες, Άδειες κηρήθρες, Τροφοδότες σιροπιού, Σφουγγάρι με νερό, Εξωτερικοί τροφοδότες, Βαρέλι ή άλλο δοχείο που να στάζει νερό σε σφουγγάρι ή ξύλο. ΟΧΙ ανοιχτά δοχεία-ΟΧΙ ΣΤΑΣΙΜΑ ΝΕΡΑ

11. ΤΡΟΦΕΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Ζυμάρι τύπου καραμέλα

Νερό:ζάχαρη 1:10, 10mL λεμόνι, 5 λεπτά βρασμός

Προσοχή στην ποσότητα λεμονιού και τη θερμοκρασία, άμεση ψύξη μετά

Χρώμα τελικού προϊόντος έχει σχέση με την HMF

Ζυμάρι τύπου βανίλια

Ειδική μηχανή, χαμηλές θερμοκρασίες, άμεση ψύξη, χαμηλή περιεκτικότητα σε HMF

Γενικά, μπορούν να παραχθούν τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε HMF

ΠΡΟΣΟΧΗ στην HMF!

Πάνω από 150 mg/Kg είναι τοξική στις μέλισσες: θάνατος > 50%, σε 30 mg/Kg όχι τοξική.

Όσο πιο σκούρα η τροφή, τόσο περισσότερη HMF περιέχει

Στη Γερμανία προτείνουν όριο το 20 mg/Kg για τις τροφές.

Κίνδυνος και από παλιά ή θερμασμένα μέλια!

12. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ…

1. Τροφοδοτήσεις όταν το μελίσσι έχει ανάγκη
2. Όσο μπορούμε να μην ανακατεύουμε υδατάνθρακες με πρωτεΐνη
3. Να μην ξεχνάμε τη γύρη και το νερό
4. Αμφιλεγόμενες οι τροφές του εμπορίου ως προς

-   Τις συνθήκες παραγωγής

-   Τα συστατικά τους

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΜΕΛΙΣΣΙΩΝ

Γιατί να μεταφέρω τα μελίσσια μου;

• Σε κάποια μελιτοφορία
• Για ξεχειμώνιασμα
• Κατά τη βασιλοτροφία

Μεταφορές σε μικρές αποστάσεις

Αν μεταφέρω μελίσσια σε απόσταση μικρότερη των 3 Km, αυτά επιστρέφουν στην αρχική θέση!

Για μερικά μέτρα: μισό μέτρο την ημέρα

Για περισσότερο: μεταφορά >6Km για 1 εβδομάδα, μετά επιστροφή

Μεταφορές σε μεγάλες αποστάσεις

• Κυψέλες με συνδετήρες, σε καλή κατάσταση χωρίς ρωγμές
• Να έχουν ελάχιστο μέλι
• Φόρτωμα το βράδυ, αν νωρίτερα αφήνω μερικά μελίσσια στην παλιά θέση
• Περιφερειακά τα δυνατά μελίσσια, στη μέση τα αδύνατα
• Καλό δέσιμο με σχοινιά ή ιμάντες
• Τα πλαίσια να είναι παράλληλα προς την κίνηση του αυτοκινήτου
• Αερισμός είναι σημαντικός
• Κενό κάτω από το πάτωμα
• Ανοιχτές θήρες καπακιών
• Μέλισσες να ψεκάζονται με νερό, δάπεδο φορτηγού επίσης
• Σε τελικό προορισμό: μέλισσες ψεκάζονται με νερό από τις σήτες, ανοίγονται μετά 15’